Tại sao phải kiểm soát chất lượng ?

Tại sao phải kiểm soát chất lượng? Môi trường kinh tế phát triển hội nhập ngày nay đã tạo ra những thách thức mới trong kinh doanh và cạnh tranh trở thành một yếu tố mang tính quốc tế đóng vai trò quyết định đến sự tồn tại và phát triển của mỗi doanh nghiệp. Muốn tồn tại và phát triển các nhà điều hành doanh nghiệp phải giải quyết nhiều yếu tố, trong đó chất lượng sản phẩm trở thành một trong những chiến lược quan trọng nhất làm tăng năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.

Thị trường cạnh tranh khốc liệt, đòi hỏi doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển thì phải cung cấp được sản phẩm/ dịch vụ có chất lượng tốt, đáp ứng nhu cầu thị trường.

Nguyên lý chung: khi doanh nghiệp thực hiện công tác quản lý chất lượng tốt sẽ tạo ra được những sản phẩm và dịch vụ có chất lượng tốt. Như vậy, muốn tạo ra sản phẩm, dịch vụ có chất lượng tốt, hiệu quả cao, tổ chức/ doanh nghiệp phải quản lý chất lượng.

Doanh nghiệp cần kiểm tra sản phẩm của mình trước khi giao chúng cho đối tác hay khách hàng để tránh bất kỳ lỗi hay sự bỏ sót nào, bao gồm cả tiêu chuẩn bắt buộc và những yêu cầu của khách hàng. Đây là hoạt động quan trọng có trong quản lý chất lượng.

Doanh nghiệp cần lập kế hoạch và tổ chức tất cả các hoạt động để đảm bảo rằng sản phẩm của mình là ổn định và đúng với những gì Lãnh đạo đã vạch ra. Do đó doanh nghiệp cần theo dõi và kiểm soát những hành động này như một phần có trong quản lý chất lượng. 

Tình hình nhân sự thay đổi nhiều, cán bộ cũ nghỉ, thay thế bằng nhân sự mới được tuyển dụng. Nhưng người mới này không thể làm công việc đó như người cũ ngay được, dễ tạo ra những sản phẩm lỗi, không phù hợp, gây mất thời gian và tiền bạc. Để tránh trường hợp này, doanh nghiệp phải sử dụng hệ thống văn bản như quy trình làm việc, hồ sơ, biểu mẫu ghi chép. Đây là trọng tâm của quản lý chất lượng.

Nhân viên có thể không hiểu hoặc không tuân thủ những quy định nội bộ của doanh nghiệp về an toàn, vận hành, bảo trì thiết bị hay xử lý các sự cố liên quan. Những thiết sót có thể dẫn đến tình trạng phá sản của doanh nghiệp và cách khắc phục là phải quản lý chất lượng.

Cần lưu ý rằng những lợi ích có được từ quản lý chất lượng có thể sẽ mất mát nhiều nếu như không tiến hành quản lý một cách hệ thống và khoa học. Cách tốt nhất là áp dụng một hệ thống quản lý chất lượng đã được quốc tế thừa nhận, như ISO 9001, ISO 14001 và biết các công cụ để cải tiến chúng, như: vòng tròn PDCA , 5S, Kaizen.

Viện UCI tổng hợp

Ứng dụng hệ thống quản lý chất lượng trong quản lý điều hành doanh nghiệp

Hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 9001 đến nay đã khá quen thuộc với nhiều doanh nghiệp. Theo thống kê cả nước có khoảng trên 5,000 doanh nghiệp đã áp dụng hệ thống này và đã đạt chứng nhận.

Trong quá trình xây dựng và áp dụng tiêu chuẩn này các doanh nghiệp hầu như chỉ tập trung vào việc thực hiện các yêu cầu của tiêu chuẩn ISO 9001 là chính mà ít quan tâm vào tìm hiểu vận dụng tám nguyên tắc cơ bản của quản lý chất lượng. Điều này dẫn đến hiệu quả trong việc áp dụng và duy trì hệ thống quản lý chất lượng kém đi, đôi khi việc áp dụng còn bị lệch lạc do chưa nắm rõ bản chất của vấn đề có thể gây ra những ngộ nhận và ngày càng xa rời trong công tác áp dụng hệ thống quản lý chất lượng. Hệ thống quản lý chất lượng không chỉ tập trung riêng cho chất lượng của sản phẩm làm ra của doanh nghiệp mà nó bao gồm hầu như mọi yếu tố, nguồn lực và các quá trình để tạo ra được những sản phẩm chất lượng như mong muốn từ các hoạt động vận hành của doanh nghiệp.

Hệ thống quản lý chất lượng theo bộ tiêu chuẩn ISO 9000 (gồm các tiêu chuẩn ISO 9000, ISO 9001 và ISO 9004) mà trong đó doanh nghiệp áp dụng và chứng nhận theo tiêu chuẩn ISO 9001 được xây dựng trên 8 nguyên tắc cơ bản:

1. Hướng vào khách hàng: 

Mọi tổ chức (doanh nghiệp) đều phụ thuộc khách hàng của mình và vì thế cần hiểu nhu cầu hiện tại và tương lai của khách hàng, cần đáp ứng các yêu cầu của khách hàng và cố gắng vượt hơn sự mong đợi của họ. Nghĩa là khách hàng chấp nhận sản phẩm của doanh nghiệp thì doanh nghiệp mới có thể tồn tại và phát triển.

2. Sự lãnh đạo:

 Lãnh đạo thiết lập sự thống nhất giữa mục đích và phương hướng của tổ chức, lãnh đạo cần tạo ra và duy trì môi trường nội bộ để có thể hoàn toàn lôi cuốn mọi người tham gia đạt được các mục tiêu của tổ chức. Nghĩa là muốn hoạt động của mọi người được thực hiện theo đúng định hướng của doanh nghiệp thì nhà lãnh đạo, nhà quản lý phải có sự định hướng, dẫn dắt, kiểm soát và điều chỉnh khi cần thiết các hoạt động quản lý của mình.

3. Sự tham gia của mọi người:

Mọi người ở tất cả các cấp là là yếu tố của một tổ chức và việc huy động họ tham gia đầy đủ sẽ giúp cho việc sử dụng năng lực của họ vì lợi ích tổ chức. Nghĩa là sức mạnh của doanh nghiệp được tính bằng sự đóng góp của mọi thành viên, bộ phận trong doanh nghiệp, con người là yếu tố quan trọng nhất của doanh nghiệp, cần phải biết cách sử dụng hiệu quả nguồn nhân lực và tạo điều kiện cho mọi người tham gia, cống hiến khả năng của mình.

4. Cách tiếp cận quá trình:

Kết quả mong muốn sẽ đạt được một cách hiệu quả khi các nguồn lực và các hoạt động có liên quan được quản lý như một quá trình. Nghĩa là mỗi doanh nghiệp đều phải vận hành nhiều quá trình khác nhau trong hoạt động của nó từ mua nguyên liệu cho đến sản xuất, bán hàng,…, cần phải biết xác định, sắp xếp và phối hợp các nguồn lực, quá trình trong doanh nghiệp cho các hoạt động hiệu quả của doanh nghiệp.

5. Cách tiếp cận hệ thống đối với quản lý:

Việc xác định, hiểu và quản lý các quá trình có liên quan lẫn nhau như một hệ thống sẽ đem lại hiệu lực và hiệu quả của tổ chức nhằm đạt được các mục tiêu đề ra. Nghĩa là cần nắm rỏ các nhu cầu khách hàng, xây dựng các định hướng,  mục tiêu cụ thể, sắp xếp và thực hiện các quá trình, các nguồn lực sử dụng hợp lý, kiểm soát thực hiện, đo lường, ngăn ngừa rủi ro và điều chỉnh cải tiến, có một cấu trúc hệ thống thích hợp để đảm bảo chất lượng cho mọi hoạt động doanh nghiệp.

6. Cải tiến liên tục

Cải tiến liên tục các kết quả thực hiện phải là mục tiêu thường trực của tổ chức. Nghĩa là sự cải tiến, phát triển sẽ giúp doanh nghiệp tồn tại và tiến xa hơn, đây cũng là qui luật cơ bản của sinh tồn.

7. Quyết định:

Mọi quyết định có hiệu quả được dựa trên việc phân tích dữ liệu và thông tin. Nghĩa là các quyết định của ban lãnh đạo, ban quản lý sẽ ảnh hưởng đến mọi hoạt động và sự thành công hay thất bại của doanh nghiệp, nên mọi quyết định cần phải dựa trên cơ sở khoa học và thực tế, phải có đầy đủ thông tin và dữ liệu để tránh sai lầm.

8. Quan hệ hợp tác cùng có lợi với nhà cung ứng: 

Tổ chức và người cung ứng phụ thuộc lẫn nhau và mối quan hệ cùng có lợi sẽ nâng cao năng lực của cả hai bên để tạo ra giá trị. Nghĩa là doanh nghiệp và nhà cung ứng có thể san xẻ hay cộng chung nhau về rủi ro cũng như thành tựu để cùng phát triển, sản phẩm của nhà cung cấp chính là một phần sản phẩm của doanh nghiệp.

Toàn bộ nội dung các nguyên tắc trên sẽ được chuyển tải đầy đủ trong nội dung khóa học ISO 9001:2015 và hướng dẫn cách thức vận hành, kiểm soát toàn bộ hệ thống. Đồng thời với đội ngũ tư vấn gồm các chuyên gia có kinh nghiệm trong lĩnh vực chất lượng sẽ cùng đồng hành với doanh nghiệp tạo ra một hệ thống quản lý chất lượng hoàn chỉnh và đạt chứng nhận quốc tế.

Tạp chí Tiêu Chuẩn Đo Lường Chất Lượng

Mục tiêu và vai trò của quản lý chất lượng

Hợp tác kinh tế, trao đổi văn hóa khoa học kỹ thuật giữa các quốc gia trên thế giới đang diễn ra mạnh mẽ. Trước tình hình đó, các quốc gia đều tham gia vào một vòng xoáy cạnh tranh khốc liệt, đồng nghĩa với việc mỗi doanh nghiệp phải không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm hàng hóa/ dịch vụ. Qua đó cho thấy việc đề ra mục tiêu và xác định vai trò của việc quản lý chất lượng sẽ giúp chúng ta nâng cao sức cạnh tranh đúng hướng trong thời kì hội nhập.

Mục tiêu quản lý chất lượng:

Nhằm đạt được sự phát triển của tổ chức trên cơ sở năng suất - chất lượng - hiệu quả. Việc xây dựng một hệ thống quản lý chất lượng cũng như áp dụng và vận hành hệ thống đó phải đạt được hiệu quả của tổ chức với các mục tiêu đề ra trong một thời gian nhất định. Hiệu quả của tổ chức là phải xét ở hiệu quả chung chứ không phải chỉ xét riêng một mặt nào. Hiệu quả chung của tổ chức phải thể hiện được mục tiêu chất lượng sản phẩm hàng hoá, dịch vụ ngày càng thoả mãn khách hàng, hoạt động phát triển, mở rộng được thị trường, đóng góp với nhà nước, xã hội tăng, đời sống vật chất tinh thần của người lao động được cải thiện, nâng cao, sản xuất gắn với bảo vệ môi trường và thực hiện một sự phát triển bền vững.

 Vai trò quản lý chất lượng:

 + Cho phép doanh nghiệp xác định đúng hướng sản phẩm cần cải tiến, thích hợp với những mong đợi của khách hàng cả về tính hữu ích và giá cả.

 + Sản xuất là khâu quan trọng tạo thêm giá trị gia tăng của sản phẩm hoặc dịch vụ do đó nếu như việc quản lý chất lượng sản phẩm tốt sẽ tạo ra những sản phẩm có lợi cho người dùng và giúp doanh nghiệp thu được lợi nhuận cao.

 + Về phía Nhà Nước: Việc quản lý chất lượng là nhằm đảm bảo chất lượng hàng hóa, hiệu quả sản xuất kinh doanh, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân sản xuất kinh doanh và người tiêu dùng, sử dụng hợp lý nguồn tài nguyên thiên nhiên và lao động.

 + Về phía doanh nghiệp: do tính chất của doanh nghiệp và cơ quan Nhà Nước khác nhau cho nên việc quản trị chất lượng sản phẩm cũng nhằm mục tiêu khác nhau. Với mục tiêu sàng lọc các sản phẩm không phù hợp, không đáp ứng được yêu cầu, chất lượng kém ra khỏi các sản phẩm phù hợp, đáp ứng yêu cầu có chất lượng tốt. Mục đích là chỉ có sản phẩm đảm bảo yêu cầu đến tay khách hàng.

  + Tăng cường quản lý chất lượng sẽ giúp cho việc xác định đầu tư đúng hướng, khai thác quản lý sử dụng công nghệ, con người có hiệu quả hơn. Đây là lý do vì sao quản lý chất lượng được đề cao trong những năm gần đây. Như vậy, về mặt chất hay lượng việc bỏ ra những chi phí ban đầu để đảm bảo chất lượng sản phẩm sẽ giúp tổ chức, doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro về sau và hoạt động có hiệu quả hơn.

Để đảm bảo phát huy đúng mục tiêu và vai trò của Quản lý chất lượng, Viện UCI cam kết đồng hành cùng quý doanh nghiệp đạt được sự gia tăng về sản lượng, khách hàng, doanh thu, thị phần, lợi nhuận, gia tăng đầu tư phát triển mở rộng quy mô sản xuất kinh doanh dịch vụ. Quản lý chất lượng tạo cho tổ chức điều kiện phát triển mạnh, cạnh tranh lành mạnh. Đạt được sự thoả mãn khách hàng và các bên liên quan trong đó có yếu tố bảo vệ môi trường. Tạo dựng và phát triển được văn hoá chất lượng của tổ chức. Đảm bảo chất lượng trở thành ý thức tự giác của mỗi người trong hoạt động vì mục tiêu phát triển tổ chức.

Viện UCI tổng hợp

Một số nội dung cơ bản của việc quản trị chất lượng

Vòng đời của một sản phẩm đều trải qua 3 giai đoạn: thiết kế, sản xuất và đưa vào sử dụng. Chính vì vậy mà việc quản lý chất lượng sản phẩm trong doanh nghiệp cũng sẽ tham gia vào từng khâu của quá trình tạo sản phẩm nhằm đảm bảo sản phẩm tạo ra đạt chất lượng, đáp ứng vượt hơn mong đợi của khách hàng.

Hiện tại, có một số hệ thống quản lý chất lượng như hệ thống quản lý chất lượng (QLCL) theo tiêu chuẩn quốc tế ISO – 9000 và hệ thống QLCL toàn diện, cho nên việc đánh giá, kiểm tra và quản lý chất lượng cũng sẽ dựa vào 2 tiêu chuẩn này. Và sau đây là một số nội dung cơ bản của việc quản trị chất lượng theo từng giai đoạn của sản phẩm:

+ QLCL trong khâu thiết kế: là phân hệ đầu tiên trong khâu quản lý, vì vậy những thông số kỹ thuật  sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sản phẩm. Vì thế, để thực hiện tốt khâu này để đưa ra được những sản phẩm tốt cho khách hàng, sản phẩm được thiết kế phải dựa vào các yêu cầu sau:

• Đáp ứng nhu cầu của khách hàng: được xem là tiêu chí đầu tiên, quan trọng nhất trong quá trình tạo ra sản phẩm, bởi một sản phẩm được tạo ra nhưng không đáp ứng được nhu cầu cảu khách hàng thì cũng như là phế phẩm.
• Thích ứng với khả năng.
• Đảm bảo tính cạnh tranh.
• Tối thiểu hoá chi phí.

+ Quản lý chất lượng trong khâu sản xuất: khâu tiếp theo cũng quan trọng không kém đó chính là việc sản xuất sản phẩm, vì vậy việc quản trị ở khâu này cần thực hiện đầy đủ và đúng các nhiệm vụ sau:

• Đáp ứng đầy đủ, đúng số lượng, chất lượng, chúng loại và địa điểm của nguyên vật liệu.
• Kiểm tra đầu vào của vật tư chuẩn bị đưa vào sản xuất.
• Phát hiện sai sót, tìm sai sót và loại bỏ.
• Kiểm tra chất lượng sản phẩm hoàn chỉnh.
• Đánh giá chung sản phẩm thông qua các thông số kỹ thuật, tỉ lệ sai hỏng của thành phẩm.

Một số nội dung của quản trị chất lượng:

+ QLCL trong và sau khi bán hàng: thỏa mãn yêu cầu khách hàng chính là mục tiêu mà mọi sản phẩm của bất kì doanh nghiệp nào cũng hướng đến,  doanh thu của doanh nghiệp có tăng lên hay có thu hút người tiêu dùng hay không cũng nhờ vào việc quản lý của khâu này có tốt không? Và để quản lý tốt khâu này cần thực hiện một số nhiệm vụ như:

• Chế độ dịch vụ bảo trì, bảo hành, hậu mãi hợp lý.
• Phổ biến các tính năng, điều kiện và phạm vi sử dụng (nếu có) của sản phẩm đến người tiêu dùng.

• Những vấn đề liên quan đến việc vận chuyển, cung ứng sản phẩm sao cho mức chi phí đến tay người tiêu dùng thấp nhất có thể.

Toàn bộ nội dung Quản lý chất lượng sẽ được chuyển tải đầy đủ trong nội dung khóa học ISO 9001:2015 và hướng dẫn cách thức vận hành, kiểm soát toàn bộ hệ thống. Đồng thời với đội ngũ tư vấn gồm các chuyên gia có kinh nghiệm trong lĩnh vực chất lượng sẽ cùng đồng hành với doanh nghiệp tạo ra một hệ thống quản lý chất lượng hoàn chỉnh và đạt chứng nhận quốc tế.

Viện UCI tổng hợp

Quản lý chất lượng và những điều chưa biết

ISO 9000 ra đời vào năm 1996, từ khi chỉ có 2 doanh nghiệp áp dụng mô hình quản lý chất lượng sản phẩm theo tiêu chuẩn ISO thì đến nay cả nước đã có trên 1.200 doanh nghiệp đã áp dụng. Vậy quản lý chất lượng hay kiểm tra chất lượng là làm những việc gì? Vấn đề này vẫn còn nhiều người mơ hồ mà nguyên nhân cơ bản đó là vẫn chưa có định nghĩa cụ thể nào về chất lượng nên dẫn đến việc tranh cãi về vấn đề quản lý chất lượng. Vì thế, Viện UCI chia sẻ một số thông tin về quản lý chất lượng.

Theo tiêu chuẩn ISO 9000/2000 thì chất lượng là mức độ của một tập hợp các đặc tính vốn có đáp ứng được yêu cầu của người dùng. Như vậy, nhân viên quản lý hay kiểm tra chất lượng sẽ là những người kiểm tra, phân loại, xử lý và quản lý hàng hóa xuất đi hay hàng trả của khách hàng, và mỗi người trong số họ đều có trách nhiệm:

+ Xây dựng quy trình kiểm tra hàng hóa khi nhập kho.

Quản lý chất lượng và những điều chưa biết:

+ Quản lý điều hành cán bộ nhân viên thuộc mình quản lý một cách khoa học hiệu qủa, đảm bảo phát huy khả năng, năng lực của từng nhân sự trong hoạt động sản xuất kinh doanh.

+ Đưa ra chiến lược, sách lược cho Giám Đốc về việc đánh giá và lựa chọn nhà cung cấp nhằm ổn định vật tư đáp ứng nhu cầu sản xuất kinh doanh.

+ Kết hợp cùng các bộ phận chuyên môn khác của doanh nghiệp để đảm bảo chất lượng hàng hóa, đáp ứng nhu cầu công việc trong phạm vi trách nhiệm của mình.

Như vậy, quản lý chất lượng là một hệ thống các hoạt động, các biện pháp và các quy định cụ thể liên quan đến chất lượng. Là trách nhiệm của mọi thành viên của xã hội, của tất cả các cấp nhưng phải được lãnh đạo cao nhất chỉ đạo. Và phải được thực hiện trong suốt chu kỳ sống của sản phẩm từ: Thiết kế, chế tạo đến sử dụng sản phẩm. Trách nhiệm của người sản xuất không chỉ dừng lại ở khâu bán sản phẩm mà họ còn có trách nhiệm, không kém phần quan trọng, với khâu sử dụng sản phẩm.

Tóm lại: Chất lượng mặc dù được hiểu theo nhiều cách khác nhau nhưng đều có một điểm chung nhất đó chính là sự phù hợp với yêu cầu. Yêu cầu này bao gồm cả các yêu cầu của khách hàng mong muốn thoả mãn những nhu cầu của mình và cả các yêu cầu mang tính kỹ thuật, kinh tế và các tính chất pháp lý khác. Với nhiều khái niệm và quan điểm khác nhau cho nên trong quá trình quản trị chất lượng cần phải xem xét chất lượng sản phẩm trong một thể thống nhất. Cần phải hiểu khái niệm về chất lượng một cách có hệ thống mới đảm bảo hiểu được một cách đầy đủ nhất và hoàn thiện nhất về chất lượng. Có như vậy, việc tạo ra các quyết định trong quá trình quản lý nói chung và quá trình quản trị chất lượng nói riêng mới đảm bảo đạt được hiêụ quả cho cả quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp hay tổ chức. 

Viện UCI tổng hợp

Lãnh đạo chất lượng: Góc nhìn của người trong cuộc

Sau gần 20 năm triển khai ISO 9000 tính đến nay đã có hàng ngàn cán bộ đại diện Lãnh đạo chất lượng (Quality Management Representative - QMR) được đào tạo góp phần thúc đẩy sự phát triển của kinh tế doanh nghiệp cũng nhưng nâng cao chất lượng sản phẩm hàng hóa.

Sự khác nhau giữa lãnh đạo chất lượng và quản lý chất lượng

Rất nhiều cơ quan áp dụng ISO 9000 nhưng không phân biệt được sự khác nhau giữa lãnh đạo chất và quản lý chất lượng như thế nào. Việc trực tiếp theo dõi giám sát sự vận hành hệ thống quản lý chất lượng tại tổ chức, nhằm đạt được các mục tiêu chất lượng thường được các doanh nghiệp Việt Nam giao cho người quản lý chất lượng chuyên trách là Trưởng phòng Quản lý/Đảm bảo Chất lượng hoặc kiêm nhiệm bởi các phòng khác. Thực tế sự chậm đổi mới về chất lượng trong các tổ chức ở Việt Nam có một phần nguyên nhân do chất lượng thấp của người lãnh đạo chất lượng và sự chồng chéo trong công việc giữa người lãnh đạo và người quản lý chất lượng. Vậy sự khác biệt giữa lãnh đạo và quản lý chất lượng và vai trò của nhà lãnh đạo chất lượng và người quản lý chất lượng là gì. Có thể nói một cách tóm tắt như sau:
- Lãnh đạo chất lượng có vai trò xác lập các định hướng, tầm nhìn, và mục tiêu chất lượng cho tổ chức, định hướng cho việc đổi mới đột phá, xây dựng các giá trị của nền văn hóa chất lượng- Người quản lý chất lượng có vai trò kiểm soát, điều phối các quá trình và nguồn lực theo định hướng đã chọn, nhằm đạt được các mục tiêu chất lượng.

Theo nhận xét của các Tổ chức Chứng nhận qua kết quả các cuộc đánh giá Chứng nhận và đánh giá giám sát, hầu hết cán bộ QMR của các DN đều gặp khó khăn trong việc thực hiện vai trò của mình và do đó cũng làm ảnh hưởng đến hiệu quả của hệ thống ISO 9000. Bên cạnh yêu cầu "báo cáo tới lãnh đạo cao nhất về kết quả của hệ thống", Tiêu chuẩn ISO 9001:2000 chỉ đưa ra yêu cầu đối với cán bộ QMR là: "đảm bảo...", "đảm bảo thúc đẩy hệ thống..." nhưng không chỉ ra rằng cán bộ QMR phải "đảm bảo" như thế nào?

Phần lớn các DN áp dụng ISO 9000 đều giao phó Hệ thống cho cán bộ QMR với hi vọng đạt được hiệu lực và hiệu quả của hệ thống mà không có cơ sở để chắc rằng cán bộ này có thể điều hành hệ thống một cách hiệu quả. Rất nhiều DN lại không đánh giá đúng vai trò, giá trị của QMR đối với sự thành công của hệ thống. Họ cho rằng bổ nhiệm cán bộ QMR để đáp ứng yêu cầu tiêu chuẩn và để có người "gánh" hệ thống chuẩn bị cho các cuộc đánh giá của cơ quan chứng nhận. Bởi vậy, họ không quan tâm đến kiến thức, kỹ năng cần thiết cho cán bộ QMR để có thể quản lý hệ thống đạt hiệu quả cũng như thiếu đầu tư, trang bị kiến thức kinh nghiệm cho cán bộ này.

Lãnh đạo và quản lý chất lượng dưới góc nhìn của người trong cuộc

Chia sẻ của bà Hồ Minh Hương, có thâm niên phụ trách hoạt động chất lượng của Ngân hàng Thương Mại Cổ phần Kỹ Thương Việt Nam (Techcombank) cho thấy công việc của Trưởng phòng quản lý chất lượng của một trong năm ngân hàng thương mại hàng đầu Việt Nam không chỉ bao gồm tổ chức hoạt động kiểm tra giám sát mà còn dành một phần đáng kể cho việc lập kế hoạch chất lượng bao gồm xây dựng mục tiêu chất lượng, lên phương án nhân sự, kế hoạch triển khai theo dõi và giám sát, tổ chức đào tạo về chất lượng, thiết kế các dự án cải tiến chất lượng sản phẩm. Nói một cách khác, Trưởng phòng quản lý chất lượng đóng vai trò như một nhà thiết kế hoạt động chất lượng của tổ chức.

Trong khi đó, vai trò của QMR thực tế lại tỏ ra tương đối mờ nhạt, chủ yếu là phê duyệt về mặt hình thức theo thủ tục hành chính các kế hoạch và văn bản liên quan. Nói một cách tóm tắt là: không tham gia trực tiếp vào việc điều hành các hoạt động chất lượng, vai trò lãnh đạo về chất lượng của QMR thông qua việc xây dựng chính sách và chiến lược chất lượng cũng không được thể hiện rõ nét. Vai trò của QMR chỉ có ý nghĩa thủ tục, chủ yếu là cầu nối giữa Ban lãnh đạo và Trưởng phòng quản lý chất lượng.

Trưởng phòng quản lý chất lượng của một công ty cho biết: Vai trò của QMR phụ thuộc vào sự am hiểu hệ thống và năng lực của thành viên ban lãnh đạo được bổ nhiệm làm QMR. Sự mới mẻ của ISO 9000, cộng với việc thiếu am hiểu về tổ chức hoạt động chất lượng tại các phân xưởng sản xuất đã làm cho một số QMR khó nắm bắt vấn đề và tổ chức hoạt động chất lượng một cách có hiệu quả dẫn đến tình trạng chậm có cải tiến đột phá về chất lượng sản phẩm và dịch vụ. Có thể nói để có được các chuyển biến cơ bản về chất lượng của Vinakip, bên cạnh sự quan tâm của Giám đốc và sự tham gia tận tụy tích cực của toàn thể CBCNV, có một phần đáng kể là do sự bổ nhiệm "đúng người đúng việc".
Ở các nước có phong trào ISO 9000 phát triển mạnh, QMR còn được gọi là Giám đốc Chất lượng. Lãnh đạo cấp cao ở đây ý thức rất rõ vai trò của cán bộ QMR với sự thành công của hệ thống ISO 9000. Họ hiểu rằng: ngoài việc nắm bắt tổng thể các quá trình trong hệ thống và các vấn đề chất lượng trong DN, cán bộ QMR cần nắm rõ các phương pháp, công cụ hỗ trợ cũng như biết lựa chọn và sử dụng các giải pháp, công cụ thích hợp trong điều kiện cụ thể của DN mình. Bên cạnh đó, cán bộ QMR cũng cần có các kỹ năng xã hội khác như: trình bày, truyền đạt, thuyết phục, khích lệ để tập hợp mọi người tham gia cải tiến hệ thống chất lượng. Họ cũng cần có năng lực tổ chức, chỉ đạo các hoạt động triển khai, các cuộc đánh giá và có lối tư duy theo hệ thống vì "tiếp cận theo hệ thống" là một nguyên tắc quan trọng xuyên suốt Bộ Tiêu chuẩn ISO 9000.
Câu hỏi đặt ra cho các DN áp dụng ISO 9000 là: làm thế nào để có cán bộ QMR tốt, làm thế nào để có thể thu nhận tối đa sự đóng góp của QMR cho hoạt động cải thiện hệ thống ISO 9000. Đánh giá đúng tầm quan trọng của cán bộ QMR và trao quyền chủ động một cách hợp lý cho họ là điều kiện tiên quyết để có được một cán bộ QMR đạt yêu cầu. Năng lực, kỹ năng, kinh nghiệm, năng khiếu, tư duy và động cơ làm việc là những tiêu chí chủ yếu để có thể lựa chọn được một cán bộ QMR thoả mãn yêu cầu quản lý. Và để đáp ứng tinh thần cải tiến liên tục của bộ Tiêu chuẩn ISO 9000, việc đào tạo, tổ chức học hỏi, chia sẻ kinh nghiệm là điều kiện không thể thiếu trong việc nâng cao năng lực, kiến thức cho cán bộ QMR để điều hành hệ thống đạt hiệu quả.

Trong khi tỷ lệ các DN áp dụng ISO 9000 mới chỉ chiếm 1% trong tổng số các DN VN thì việc triển khai áp dụng rộng rãi ISO trên toàn quốc sẽ mở ra một cơ hội nghề nghiệp lớn cho các cán bộ trong DN cũng như các sinh viên mới tốt nghiệp đại học. Việc trở thành QMR về Chất lượng trong xu thế ISO trên toàn cầu quả thực là một ước mơ trong tầm tay đối với rất nhiều người.

Do đó, để trở thành nhà lãnh đạo chất lượng chuyên nghiệp mỗi chúng ta phải xây dựng nền tảng chất lượng cơ bản từ các hệ thống tiêu chuẩn quốc tế đến cách thức vận hành, kiểm soát và quan trọng là liên tục cải tiến hệ thống để loại bỏ lãng phí (thời gian, nhân sự, máy móc, hàng tồn kho,...) và gia tăng năng suất. 

Viện UCI tổng hợp

Áp dụng HACCP hay ISO 22000?

Cuộc sống con người phải gắn liền với thực phẩm – nguồn cung cấp nhu cầu cơ bản của con người. Do đó, việc xây dựng hệ thống quản lý chất lượng HACCP & ISO 22000 đều có ý nghĩa hết sức thiết thực đối với các cơ sở, doanh nghiệp chế biến thực phẩm. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp đang phải đặt câu hỏi nên lựa chọn hệ thống quản lý chất lượng nào thì thích hợp? Hay nếu đã áp dụng HACCP có thể chuyển đổi sang hệ thống an toàn thực phẩm ISO 22000 hay không?

Một số nét tương đồng và sự khác biệt giữa hai hệ thống này nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp lựa chọn và chuyển đổi giữa HACCP và ISO 22000.

Hai hệ thống này có những điểm tương đồng là đều hướng về mục tiêu giúp các doanh nghiệp chế biến, sản xuất thực phẩm kiểm soát các mối nguy về an toàn thực phẩm từ khâu nuôi trồng, đánh bắt, chế biến, phân phối cho tới khi thực phẩm được bày biện trên bàn ăn nhằm đảm bảo an toàn thực phẩm.

Cả hai hệ thống này đều quy định doanh nghiệp muốn áp dụng phải thực hiện 7 nguyên tắc uỷ ban Codex đưa ra, để kiểm soát các mối nguy đối với thực phẩm:

Nguyên tắc 1: Tiến hành phân tích mối nguy.

Nguyên tắc 2: Xác định các điểm kiểm soát tới hạn (CCP - Critical Control Points).

Nguyên tắc 3: Thiết lập các giới hạn tới hạn.

Nguyên tắc 4: Thiết lập hệ thống giám sát kiểm soát các CCP.

Nguyên tắc 5: Thiết lập hành động khắc phục cần tiến hành khi khâu giám sát một CCP nào đó không được kiểm soát.

Nguyên tắc 6: Xây dựng thủ tục thẩm tra hệ thống HACCP.

Nguyên tắc 7: Thiết lập thủ tục lưu trữ hồ sơ.

Khi áp dụng ISO 22000 hay HACCP các doanh nghiệp tuỳ vào lĩnh vực mình đang hoạt động phải đảm bảo thực hiện các chương trình tiên quyết (GMP, SSOP, GAP, GVP) thích hợp nhằm hạn chế các mối nguy đối với thực phẩm. Chương trình này bao gồm các yêu cầu về thiết kế nhà xưởng, thiết bị, vệ sinh cá nhân,…Ngoài ra các doanh nghiệp đều phải xây dựng một hệ thống kiểm soát bao gồm: các quá trình, thủ tục kiểm soát, hệ thống văn bản hỗ trợ…

Điểm khác biệt lớn nhất giữa hai hệ thống này là ISO 22000 quy định thêm các yêu cầu về hệ thống quản lý với cấu trúc và nội dung cụ thể tương tự ISO 9001:2000.

Tóm lại: Khi một doanh nghiệp đã áp dụng hệ thống quản lý chất lượng HACCP thì dễ dàng chuyển đổi và áp dụng hệ thống quản lý chất lượng ISO 22000 và phải có sự tham gia của các Chuyên gia hệ thống quản lý an toàn thực phẩm (FSMS) trong quá trình xây dựng, vận hành và kiểm soát toàn bộ hệ thống.